द्रूष्टलाग: काही अक्षरं वाचण्यासाठी नसतात (दिर्घ कथा) (Longer Version)

 

द्रूष्टलाग: काही अक्षरं वाचण्यासाठी नसतात

 मानसशास्त्रीय, वैज्ञानिक, गूढ भय-कथा

अध्याय १: अंधारवाडीतील शोध

स्थळ: पश्चिम घाटातील एक अज्ञात डोंगररांग. वेळ: पावसाळ्याचे अखेरचे दिवस, दुपारची वेळ.

सह्याद्रीच्या कुशीत वसलेल्या अंधारवाडीच्या वेशीवरच डॉ. रोहन काळे यांची जुनी जीप चिखलात रुतून बसली होती. गेल्या दोन तासांपासून पावसाची रिपरिप चालू होती आणि आता तर धुक्याची पांढरी चादर हळूहळू आसमंत गिळू लागली होती. गावापर्यंत गाडी जाण्याचा प्रश्नच नव्हता. गावकरी त्याला 'वेडा शहरी साहेब' समजून हसत होते, पण रोहनला त्याची पर्वा नव्हती. त्याचा सहा महिन्यांचा अभ्यास आणि एका जुन्या, जीर्ण झालेल्या नकाशावरील खुणा त्याला इथे खेचून घेऊन आल्या होत्या.

"साहेब, आता पुढे जाणं धोक्याचं हाय... दिसं बी गेलंय," स्थानिक वाटाड्या, शंकर, कानाच्या मागे विडी खोचत म्हणाला. त्याच्या चेहऱ्यावर अंधारवाडीच्या नावापेक्षाही गडद भीती होती.

"शंकर, तू इथेच थांब. मी अर्ध्या तासात परत येतो. मला नक्की माहीत आहे, ती जागा इथेच जवळ कुठेतरी आहे," रोहनने आपल्या खांद्यावरची पाठीवरची पिशवी सावरत म्हटले. त्याच्या डोळ्यात एक विचित्र चमक होती – प्रसिद्धीची आणि काहीतरी भव्य शोधून काढल्याची अदम्य इच्छा.

शंकरच्या ताकीदीकडे दुर्लक्ष करून रोहनने एक छोटी फावडी, कुंचला आणि विजेरी घेतली आणि धुक्यात विरून जाणाऱ्या पायवाटेने तो पुढे निघाला. जंगल अधिकच घनदाट होत गेलं. ओल्या मातीचा आणि कुजलेल्या पानांचा एक संमिश्र वास हवेत भरला होता. आजूबाजूला फक्त रातकिड्यांचा किरकिर आवाज आणि पावसामुळे पानांवरून ओघळणाऱ्या पाण्याचे संगीत... पण तरीही एक भयाण शांतता जाणवत होती.

नकाशातील खुणेनुसार, तो एका लहानशा पठारावर पोहोचला. तिथे बाकीच्या जंगलापेक्षा झाडी विरळ होती आणि मध्यभागी जमिनीचा एक भाग अनैसर्गिकपणे दबल्यासारखा वाटत होता. रोहनचं हृदय जोरजोरात धडधडू लागलं. हीच ती जागा होती. त्याने क्षणाचाही विचार न करता फावडीने जमीन उकरायला सुरुवात केली.

चिखल आणि दगडांमधून फावडे चालवताना तास कसा निघून गेला, हे त्याला कळलंच नाही. अखेर, 'ठक' असा एक वेगळाच आवाज आला. तो दगडाचा आवाज नव्हता. तो अधिक नितळ आणि धातूसारखा होता. रोहनने फावडे बाजूला ठेवले आणि गुडघ्यांवर बसून हातानेच माती बाजूला सारली.

आणि मग ते दिसलं.

मातीच्या आत, सुमारे तीन फूट लांब आणि दीड फूट रुंद असलेला एक काळाकभिन्न, गुळगुळीत पृष्ठभाग. तो ग्रॅनाइटचा खडक नव्हता, की बसाल्टचा काळा दगडही नव्हता... ते काहीतरी वेगळंच होतं. त्यावर धुळीची आणि चिखलाची पुटं चढली होती. रोहनने आपल्या हातमोज्यांनी काळजीपूर्वक ती माती साफ केली.

जसजसा पृष्ठभाग मोकळा होत गेला, तसतशी त्यावर कोरलेली गूढ अक्षरं दिसू लागली. ती लिपी देवनागरी नव्हती, ब्राह्मी नव्हती, ती त्याने आजवर पाहिलेल्या कोणत्याही प्राचीन लिपीसारखी नव्हती. त्या अक्षरांची वळणे विचित्र, कोनात्मक आणि एखाद्या किड्यासारखी वळवळणारी वाटत होती.

त्या भर पावसात आणि थंड हवेतही तो शिलालेख  विचित्रपणे थंडगार जाणवत होता. रोहनच्या तोंडून विजयाचा एक अस्पष्ट हुंकार बाहेर पडला. "सापडला... अखेर सापडला!" तो स्वतःशीच पुटपुटला.

त्याने खिशातून मोबाईल काढला आणि त्या शिलालेखाचे फोटो काढायला सुरुवात केली. पण फ्लॅश चमकताच, एका क्षणासाठी त्याला त्या अक्षरांमधून एक निळसर प्रकाश बाहेर पडल्याचा भास झाला. डोळ्यांचा भ्रम असेल, असं म्हणून त्याने स्वतःला सावरलं.

पण त्याच क्षणी, जंगलातील किड्यांचा आवाज एकदम थांबला. एक कानठळ्या बसवणारी शांतता पसरली. रोहनला अचानक वाटलं की कोणीतरी आपल्यावर नजर ठेवून आहे. त्याने घाबरून आजूबाजूला पाहिलं. दूर धुक्यात, झाडांच्या आडून त्याला एक मानवी आकृती उभी असलेली स्पष्ट दिसली.

ती आकृती धुराची किंवा धुक्याची बनल्यासारखी अस्पष्ट होती, पण तिथे कोणीतरी होतं याची त्याला खात्री पटली. रोहन जागेवरच खिळून राहिला. त्या आकृतीने आपला हात उचलला आणि रोहनकडे, आणि मग त्याने नुकत्याच उकरून काढलेल्या शिलालेखाकडे इशारा केला. ती व्यक्ती काहीतरी सांगण्याचा प्रयत्न करत होती. तिचे हातवारे तीव्र होते, जणू काही ती त्याला सावध करत होती किंवा काहीतरी महत्त्वाचं समजावून सांगत होती.

पण दाटणारं धुकं आणि रिमझिम पावसामुळे त्या आकृतीचे हावभाव आणि हातवारे रोहनला स्पष्टपणे कळत नव्हते. तो अधिक लक्ष देऊन पाहण्याचा प्रयत्न करत होता, 'कोण आहे तिथे?' असं ओरडण्याचा विचार करत असतानाच, अचानक ती आकृती एखाद्या विझणाऱ्या दिव्याप्रमाणे धुक्यात विरून गेली. क्षणार्धात तिथे कोणीही नव्हतं.

आता फक्त पाऊस आणि भयाण शांतता उरली होती. रोहन गोंधळून गेला. हे काय होतं? कोणी गावकरी होता की त्याच्या थकलेल्या मनाचा खेळ? पण ती व्यक्ती शिलालेखाबद्दल काहीतरी सांगत होती, ही भावना तो झटकून टाकू शकत नव्हता. त्याला माहीत नव्हतं की ज्या क्षणी त्याने त्या शिलालेखाला स्पर्श केला, त्याच क्षणी त्याने अंधारवाडीच्या नशिबाचेच नाही, तर संपूर्ण देशाच्या भविष्याचे दरवाजे एका भयानक सत्यासाठी उघडले होते.

अध्याय २: शापाची पहिली लक्षणं

शिलालेखाचं वजन वाटत होतं त्यापेक्षा खूप जास्त होतं. त्याला एका जाड, मळकट कापडात गुंडाळून रोहनने पाठीवर लादलं होतं, पण त्याचा थंडगार स्पर्श कापडातूनही जाणवत होता. अंधारवाडीकडे परतताना प्रत्येक पावलागणिक त्याला वाटत होतं की धुक्यातून तीच आकृती पुन्हा प्रकट होईल. झाडांची प्रत्येक सळसळ त्याला कोणाच्या तरी पावलांचा भास देत होती आणि जंगलाची ती भयाण शांतता आता अधिकच असह्य झाली होती.

गावात पोहोचल्यावर शंकर त्याला वेशीवरच भेटला. रोहनच्या पाठीवरचं ओझं आणि त्याचा थकलेला, पण तरीही उत्तेजित चेहरा पाहून शंकरच्या मनात धाकधूक झाली. "काय गावलं का साहेब?" त्याने दबक्या आवाजात विचारलं. "हो शंकर... काहीतरी मोठं हाती लागलंय," रोहन अस्पष्टपणे म्हणाला आणि थेट गावचे सरपंच रामदास पाटील यांच्या घराकडे निघाला. पाटलांनी त्याला आपल्या घराच्या बाजूची एक छोटी खोली राहायला दिली होती.

खोलीत पोहोचताच रोहनने दार आतून बंद केलं. त्याने पाठीवरचा तो जड शिलालेख काळजीपूर्वक खाली जमिनीवर ठेवला. विजयाच्या भावनेने त्याने एकदा त्या कापडात गुंडाळलेल्या वस्तूवरून हात फिरवला आणि मग तो स्वतःला सावरण्यासाठी बसला. अंग घामाने निथळत होतं आणि डोकं प्रचंड दुखत होतं.

तो डोळे मिटून शांत बसला होता, तेव्हाच त्याला तो आवाज ऐकू आला. एकदम अस्पष्ट... जणू काही दूर कुठेतरी कोणीतरी कुजबुजतंय. त्याने कान टवकारले. आवाज थांबला. त्याला वाटलं, दिवसाभराच्या थकव्यामुळे असेल. त्याने पाण्याची बाटली तोंडाला लावली आणि घटाघटा पाणी प्यायला. तो बाटली खाली ठेवत होता, आणि पुन्हा... तीच कुजबुज. यावेळी अधिक स्पष्ट. ती भाषा त्याला कळत नव्हती, पण त्या आवाजात काहीतरी भयंकर होतं. त्याने खोलीत सगळीकडे नजर फिरवली. आवाज त्या कापडात गुंडाळलेल्या शिलालेखाच्या दिशेने येत होता. रोहनचं काळीज धस्स झालं.

तेवढ्यात बाहेरच्या घरातून पाटलांचा आवाज आला, "अरे, काय झालं सखू? अशी भिंतीकडे टक लावून काय बघतेस?" रोहनने कान दाराला लावले. "काही नाही... डोकं दुखायला लागलंय अचानक," पाटलांची बायको, सखूबाई, उत्तरली. तिचा आवाज विचित्रपणे सपाट होता. "अगं, पण तू अशी विचित्र सुरात काय गुणगुणत होतीस?" पाटील म्हणाले. "मी? मी कुठे काय गुणगुणत होते? काहीतरीच काय तुमचं," सखूबाई थोड्या चिडून म्हणाल्या आणि घरात भांड्यांचे आवाज पुन्हा सुरू झाले.

रोहनला काही कळेना. त्याने ही गोष्ट मनातून काढून टाकण्याचा प्रयत्न केला. त्याने शिलालेखाचे काही फोटो आपल्या लॅपटॉपवर घेतले आणि त्यावरील लिपी समजून घेण्याचा प्रयत्न करत बसला. पण काहीही सुचत नव्हतं. अखेर थकून तो झोपी गेला.

मध्यरात्रीच्या सुमारास त्याला अचानक जाग आली. खोलीत भयाण शांतता होती, पण तीच विचित्र कुजबुज पुन्हा सुरू झाली होती. यावेळी ती अधिक जवळून येत असल्यासारखी वाटत होती, जणू कोणीतरी त्याच्या कानातच फुंकत होतं. रोहन घाबरून उठून बसला.

त्याच क्षणी, बाहेर एक कुत्रा जोरजोरात भुंकायला लागला. त्याचं भुंकणं आक्रमक आणि भयभीत होतं. आणि मग अचानक, 'क्याँव' असा एक करूण आवाज आला आणि कुत्र्याचं भुंकणं एकदम थांबलं.

त्यानंतर जी शांतता पसरली, ती अधिक भयानक होती. रोहन खिडकीकडे धावला आणि बाहेर पाहण्याचा प्रयत्न केला. बाहेर मिट्ट काळोख होता. पण त्या काळोखात त्याला काहीतरी ऐकू येत होतं.

तीच विचित्र, बेसूर धून... जी सखूबाई गुणगुणत होती. पण आता ती एकटी नव्हती. असं वाटत होतं जणू गावाच्या चौकात दोन-तीन जण एकत्र उभे राहून, एकाच सुरात, तीच भयाण धून गुणगुणत होते. त्या आवाजात शब्द नव्हते, फक्त एक जीवघेणा सूर होता, जो थेट काळजाला भिडत होता. रोहनने भीतीने खिडकी बंद केली आणि दाराला पाठ लावून बसला. त्याला कळून चुकलं होतं की त्याने त्या शिलालेखासोबत फक्त एक प्राचीन वस्तू नाही, तर एक जिवंत, भयानक शाप अंधारवाडीत आणला होता.

अध्याय ३: भिंतीवरची अक्षरं

ती रात्र रोहनने भीतीत, दाराला पाठ लावूनच काढली. बाहेरची ती भयाण गुणगुण पहाटेच्या सुमारास आपोआप थांबली, पण त्यानंतर पसरलेल्या शांततेत एक अशुभ पोकळी होती.

सकाळ झाली, पण अंधारवाडीवरची मरगळ दूर झाली नाही. नेहमी गजबजलेला गाव आज शांत होता. लोक घराबाहेर पडत होते, पण त्यांच्यात नेहमीचा उत्साह नव्हता. सगळे एकमेकांशी नजर चुकवत होते, जणू काही प्रत्येकाने रात्री तोच भयानक अनुभव घेतला होता आणि त्याबद्दल बोलण्याची कोणाची हिंमत नव्हती. सगळ्यांचे चेहरे थकलेले, डोळे खोल गेलेले दिसत होते.

रोहन खोलीबाहेर आला. सरपंच पाटील ओसरीवरच डोक्याला हात लावून बसले होते. "पाटील, रात्री... तुम्ही काही ऐकलं का?" रोहनने दबक्या आवाजात विचारलं. पाटलांनी एक दीर्घ श्वास घेतला. "ऐकलं? साहेब, अख्ख्या गावाला झोप लागली नाही. काल रात्रीपासून सखू तर दगडासारखी गप्प झालीये, नुसती शून्यात बघत बसते. आणि फक्त तीच नाही, विठोबाच्या देवळाजवळ राहणारे दोन-तीन जणही तसेच वागत आहेत. काल रात्री मेलेला कुत्रा सापडला, त्याच्या अंगावर एकही जखम नाही, पण डोळे भीतीने बाहेर आले होते."

रोहनचं काळीज धडधडत होतं. तो काही बोलणार, तेवढ्यात गावातल्या पाराजवळून गोंधळ ऐकू आला. रोहन आणि पाटील तिकडे धावले.

पाराजवळच्या विहिरीजवळ चार-पाच गावकरी जमले होते. त्यात तरुण-म्हातारे सगळेच होते. ते काही बोलत नव्हते. त्यांच्या हातात काटक्या होत्या आणि त्या काटक्यांनी ते जमिनीवर काहीतरी चित्रं काढत होते. त्यांचे चेहरे निर्विकार होते आणि हालचाली इतक्या संथ, जणू काही कोणीतरी त्यांच्याकडून ते करवून घेत होतं.

रोहन जवळ गेला आणि त्याच्या पायाखालची जमीनच सरकली. ते गावकरी जमिनीवर तीच विचित्र, कोनात्मक अक्षरं कोरत होते, जी त्याने काल त्या शिलालेखावर पाहिली होती. एक-एक अक्षर, अगदी हुबेहूब.

"अरे, हे काय येडपटपणा लावलाय?" पाटील त्यांच्यावर ओरडले. पाटलांच्या आवाजाने ते गावकरी भानावर आले. त्यांनी आपल्या हातातल्या काटक्या आणि जमिनीवरची ती अक्षरं पाहिली आणि ते प्रचंड घाबरले. "आम्ही... आम्ही हे कधी केलं?" एक म्हातारा थरथरत म्हणाला. त्यांना आठवतही नव्हतं की ते गेल्या दहा मिनिटांपासून काय करत होते.

आतापर्यंत गप्प असलेले गावकरी आता बोलू लागले. भीतीची जागा हळूहळू संशय घेत होता. आणि सगळ्यांच्या संशयाची सुई एकाच व्यक्तीकडे वळत होती - डॉ. रोहन काळे.

त्याचा वाटाड्या, शंकर, गर्दीतून पुढे आला. "साहेब," तो हात जोडून पण करड्या आवाजात म्हणाला, "हे सगळं तुम्ही आल्यापासूनच सुरू झालंय. काल तुम्ही जंगलातून एकटंच परत आला. नक्की काय घेऊन आलाय तुम्ही आमच्या गावात? कोणती बला आणलीये?"

आता सगळी गर्दी रोहनकडेच संशयाने पाहू लागली. त्यांचे मित्रत्वाचे चेहरे आता अनोळखी आणि शत्रूसारखे वाटत होते. कालपर्यंत जो 'शहरी साहेब' होता, तो आता त्यांच्या दुःखाचं कारण बनला होता.

रोहन काही बोलू शकला नाही. तो गप्पपणे मागे फिरला आणि आपल्या खोलीकडे चालू लागला. गावकरी त्याच्या पाठीकडे रागाने आणि भीतीने पाहत होते. खोलीत पोहोचून त्याने दार लावलं आणि त्याची नजर कापडात गुंडाळलेल्या त्या शिलालेखावर गेली.

तो एकटा पडला होता. एका अशा गावात, जे आता त्याचं नव्हतं. आणि त्याच्यासमोर एक असं कोडं होतं, जे सोडवलं नाही तर फक्त अंधारवाडीच नाही, तर पुढे काय होईल याची कल्पनाही करवत नव्हती. त्याने थरथरत्या हातांनी शिलालेखावरचं कापड दूर केलं. ती गूढ अक्षरं काळोख्या खोलीतही चमकल्यासारखी वाटली.

त्याला कळालं, आता इथून पळून जाण्याचा मार्ग बंद झाला होता. या अक्षरांचा अर्थ शोधणं, हाच जगण्याचा आणि वाचवण्याचा एकमेव मार्ग उरला होता.

अध्याय ४: तुटलेला संपर्क

खोलीत कोंडल्या गेलेल्या रोहनला एकाच वेळी भीती आणि प्रचंड राग अशा दोन्ही भावनांनी ग्रासलं होतं. तो एक शास्त्रज्ञ होता आणि प्रत्येक समस्येवर एक तार्किक उत्तर असतं, यावर त्याचा विश्वास होता. त्याने ठरवलं, काहीही करून बाहेरच्या जगाशी संपर्क साधायचा. मदतीसाठी नाही, तर माहितीसाठी.

त्याचा पहिला विचार आला, डॉ. आलोक वर्मा यांचा. डॉ. वर्मा हे दिल्लीतील एक मोठे लिपीतज्ञ होते, रोहनचे गुरू. तेच या अक्षरांबद्दल काहीतरी सांगू शकतील, असा त्याला विश्वास होता. त्याने लगबगीने आपला मोबाईल उचलला आणि शिलालेखाचे फोटो त्यांना पाठवण्यासाठी इंटरनेट चालू केलं.

पण मोबाईलवर नेटवर्कचा एकही बिंदू नव्हता. 'नो सर्व्हिस'. हे विचित्र होतं. अंधारवाडीत नेटवर्क जेमतेमच मिळायचं, पण असं पूर्णपणे गायब कधीच झालं नव्हतं. त्याने मोबाईल रीस्टार्ट केला, सिम कार्ड काढून पुन्हा टाकलं, पण काहीच फरक पडला नाही. जणू काही एका अदृश्य भिंतीने अंधारवाडीला बाकीच्या जगापासून तोडून टाकलं होतं.

"ठीक आहे," तो स्वतःशीच म्हणाला, "फोन नाही, तर लँडलाईन." तो दबकतच खोलीबाहेर पडला. पाटलांच्या घरात एक जुना, काळ्या रंगाचा लँडलाईन फोन होता. पाटील ओसरीवरच बसले होते, रोहनकडे रोखून पाहत होते. "पाटील, एक फोन करायचा होता... दिल्लीला. खूप महत्त्वाचं आहे," रोहनने शक्य तितका शांत आवाज ठेवण्याचा प्रयत्न केला. पाटलांनी काही न बोलता फक्त मानेनेच होकार दिला. त्यांचा रोहनवरचा विश्वास पूर्णपणे उडाला होता.

थरथरत्या हातांनी रोहनने डॉ. वर्मा यांचा नंबर फिरवला. पलीकडून रिंग जात होती. आणि मग फोन उचलला गेला. "हॅलो?" डॉ. वर्मा यांचा भारदस्त आवाज आला. "सर! मी रोहन बोलतोय! डॉ. रोहन काळे!" रोहन जवळजवळ ओरडलाच. "रोहन? अरे, तुझा आवाज का असा येतोय? कुठून बोलतोयस? आणि हा कसला विचित्र आवाज येतोय मागून?" वर्मा म्हणाले. रोहनला जाणवलं, फोन लाईनवर एक विचित्र घरघर होती... आणि त्या घरघरीच्या मागे एक अस्पष्ट, बेसूर सूर... तोच, जो त्याने रात्री ऐकला होता. "सर, मी महाराष्ट्रातून बोलतोय... एका गावातून. सर, मला एक शिलालेख सापडलाय, त्यावरची लिपी जगात कोणीच पाहिली नसेल. मी..." तो बोलत असतानाच, फोनवरचा तो बेसूर सूर अचानक मोठा झाला. वर्मांचा आवाज त्या गोंधळात ऐकू येईनासा झाला. "हॅलो? रोहन? तुझा आवाज कापला जातोय... कसला गोंधळ आहे हा? अरे, नंतर फोन कर," असं काहीतरी वर्मा बोलले आणि...

...लाईन कट झाली. फोन डेड झाला होता.

रोहनच्या हातात फक्त शांत, मृत रिसीव्हर होता. पण त्याचं शरीर भीतीने थंड पडलं होतं. त्याला एक भयानक सत्य समजलं होतं. हा शाप फक्त माणसंच नाही, तर तंत्रज्ञानालाही बाधित करत होता. तो आवाजाच्या लहरींमधून, फोनच्या तारेतून, शेकडो किलोमीटर दूर प्रवास करू शकत होता. त्याने दिल्लीत बसलेल्या वर्मांपर्यंतही तो आवाज पोहोचवला होता.

त्याने अंधारवाडीला नाही, तर संपूर्ण जगाला धोक्यात आणलं होतं.

तो हरल्यासारखा आपल्या खोलीत परत आला. त्याचे बाहेरच्या जगाशी संपर्क साधण्याचे सर्व मार्ग बंद झाले होते. आता तो आणि त्याचा लॅपटॉप, ज्यात त्याने डाऊनलोड केलेले जुन्या लिपींचे हजारो संदर्भ होते, एवढेच काय ते त्याचे सोबती होते.

त्याने लॅपटॉप उघडला आणि शिलालेखाचे फोटो समोर ठेवले. तो वेड्यासारखा त्या फोटोंमधील अक्षरं आणि त्याच्या डेटाबेसमधील अक्षरं यांची तुलना करू लागला. सिंधू संस्कृती, इजिप्शियन हायरोग्लिफिक्स, मेसोपोटेमिया... प्रत्येक लिपी, प्रत्येक चिन्ह. तो एकाच ध्येयाने झपाटला होता.

त्याला आठवलं, जंगलातील ती आकृती... तिचे हातवारे... ती त्याला काहीतरी सांगत होती का? काही इशारा? काही संकेत? त्याच्या डोक्यात विचारांचं वादळ उठलं होतं. बाहेर अंधारवाडीवर शापाचं सावट गडद होत होतं आणि आत खोलीत एकटा रोहन, एका प्राचीन, अदृश्य शत्रूविरुद्ध एका अशक्य लढाईची तयारी करत होता.

अध्याय ५: तडा गेलेला डोळा

दोन दिवस आणि दोन रात्री उलटून गेल्या. रोहनने स्वतःला खोलीत बंद करून घेतलं होतं. बाहेरच्या जगाशी त्याचा संबंध तुटला होता. खोलीची अवस्था एखाद्या वेड्या शास्त्रज्ञाच्या प्रयोगशाळेसारखी झाली होती - जमिनीवर विखुरलेले कागद, चहाचे रिकामे कप आणि भिंतीवर लावलेले शिलालेखाच्या अक्षरांचे फोटो. रोहनची दाढी वाढली होती, डोळे झोपेअभावी लाल झाले होते आणि तो एकाच ध्येयाने झपाटलेला होता.

त्याची मेहनत वाया जात होती. ती गूढ लिपी पृथ्वीवरच्या कोणत्याही ज्ञात लिपीशी जुळत नव्हती. तो हताश होऊ लागला होता. पण तिसऱ्या दिवशी सकाळी, त्याने अक्षरांकडे पाहण्याचा दृष्टिकोन बदलला. अर्थाऐवजी, तो त्यांच्या रचनेकडे, त्यांच्या पुनरावृत्तीकडे पाहू लागला.

आणि तेव्हा त्याला तो नमुना (pattern) दिसला.

काही विशिष्ट चिन्हं एका ठराविक क्रमाने पुन्हा-पुन्हा येत होती. जणू एखाद्या कवितेतील ध्रुवपद असावं. आणि त्या चिन्हांमध्ये एक चिन्ह असं होतं, जे इतरांपेक्षा जास्त वेळा वापरलं गेलं होतं. ते चिन्ह होतं... एका डोळ्याचं, ज्याला मधोमध एक उभा तडा गेला होता.

रोहन त्या 'तडा गेलेल्या डोळ्याच्या' चिन्हाकडे एकटक पाहू लागला आणि अचानक त्याच्या डोक्यात एक तीव्र कळ आली. क्षणभरासाठी त्याला लॅपटॉपच्या स्क्रीनवर ते चिन्ह निळ्या रंगात चमकल्याचा भास झाला. त्याने डोळे चोळले आणि स्वतःला सावरलं. थकव्यामुळे होणारे भास असतील, तो स्वतःला म्हणाला. पण त्याच्या मनात एक भयानक विचार येऊन गेला - ही लिपी केवळ अक्षरं नाहीत, ती एक जिवंत शक्ती आहे. तिच्याकडे पाहिल्यानेही शरीरावर आणि मनावर परिणाम होतो.

तो या विचारात गढलेला असतानाच, बाहेर गावातून आरडाओरड आणि गोंधळ ऐकू आला.

गावातली शांतता आता पूर्णपणे भंग पावली होती. भीतीची जागा आता अविश्वासाने आणि संतापाने घेतली होती. सरपंच पाटील हताशपणे परिस्थिती नियंत्रणात आणण्याचा प्रयत्न करत होते. त्यांनी पाहिलं, गावाच्या दोन टोकांना राहणारे, जिवाभावाचे मित्र असलेले बंडू आणि किसन, एका कोंबडीवरून भांडत होते. पण त्यांचं भांडण साधंसुधं नव्हतं. ते एकमेकांच्या जीवावर उठल्यासारखे भांडत होते. त्यांचे डोळे तापाने फणफणल्यासारखे लाल दिसत होते.

अचानक, बंडूने भांडता भांडता तीच बेसूर धून गुणगुणायला सुरुवात केली.

तो आवाज ऐकताच किसनचं रूप बदललं. तो प्रचंड घाबरला, जणू काही त्या आवाजाने त्याच्यावर थेट हल्ला केला होता. "गप्प बस! थांबव हे!" तो किंचाळला. पण बंडू गुणगुणतच राहिला. आणि मग किसनने जे केलं, ते पाहून सगळ्यांचा थरकाप उडाला. त्याने जवळच पडलेला एक मोठा दगड उचलला आणि बंडूच्या डोक्यात घालण्याचा प्रयत्न केला.

इतर गावकऱ्यांनी धावत जाऊन किसनला पकडलं. त्याला बाजूला ओढताच तो भानावर आला. त्याच्या हातातला दगड गळून पडला आणि तो स्वतःच केलेल्या कृत्याकडे भीतीने पाहू लागला. "मी... मी नाही... तो आवाज... त्या आवाजाने मला वेड लावलं!" तो थरथर कापत म्हणाला.

रोहनने खिडकीच्या फटीतून हा सगळा प्रकार पाहिला. जखमी झालेला बंडू, घाबरलेला किसन आणि भयभीत गावकरी. त्याला समजलं, वेळ हातातून निसटत चालली होती. त्याचा शास्त्रीय अभ्यास आणि कुतूहल आता मागे पडलं होतं. आता फक्त एकाच गोष्टीला महत्त्व होतं - या गावाला आणि स्वतःला वाचवणं.

त्याची नजर पुन्हा लॅपटॉपच्या स्क्रीनवर गेली. तडा गेलेला डोळा आणि ती पुन्हा-पुन्हा येणारी चिन्हं. आणि त्याला एक भयाण साक्षात्कार झाला. गावकऱ्यांच्या तोंडून निघणारी ती बेसूर धून दुसरी तिसरी काही नसून, शिलालेखावरील त्या पुनरावृत्त होणाऱ्या चिन्हांचं श्राव्य रूप होतं. ती लिपी केवळ लिहिलेली नव्हती, ती गायली जात होती. तो एक मंत्र होता... वेडेपणाचा मंत्र.

त्याला शापाची रचना सापडली होती, पण त्याचा अर्थ आणि त्यावरचा उतारा अजूनही त्या गूढ अक्षरांमध्येच दडलेला होता.

अध्याय ६: दृष्ट लागलेला देव

सरपंच रामदास पाटील हताशपणे आपल्या घराच्या ओसरीवर बसले होते. त्यांचं गाव, त्यांची माणसं, त्यांच्या डोळ्यांदेखत तुटत होती. भीती, संशय आणि आता तर हिंसाचार. हे एखाद्या दुष्ट आत्म्याचं काम आहे, असं त्यांचं मन सांगत होतं, पण त्यांचं डोकं ते मानायला तयार नव्हतं. या सगळ्याची सुरुवात तो 'शहरी साहेब' आल्यापासून झाली होती. त्याने जंगलातून आणलेली ती काळी शिळाच या सगळ्या नाशाचं मूळ होती.

पण मग त्यांच्या मनात दुसरा विचार आला. जर रोहन या समस्येचं कारण असेल, तर कदाचित तोच यावरचं उत्तरही असू शकेल. गावातल्या कोणालाच कळत नव्हतं की काय करावं. पण तो शिकलेला होता, तो त्या दगडाचा अभ्यास करत होता. त्याला एकटं सोडून आणि त्याचा द्वेष करून काहीच साधणार नव्हतं. पाटलांनी एक खोल श्वास घेतला आणि एक अवघड निर्णय घेतला. त्यांनी रोहनच्या खोलीच्या दिशेने पावलं उचलली.

दारावरची थाप ऐकून रोहन आतून दचकला. त्याला वाटलं, गावकरी आता हल्ला करायला आले आहेत. "साहेब, दार उघडा. मी सरपंच बोलतोय. मला तुमच्याशी बोलायचं आहे. मी एकटाच आहे," पाटलांचा शांत पण गंभीर आवाज आला. रोहनने काही क्षण विचार केला आणि सावकाश दार उघडलं.

पाटलांनी आत पाऊल टाकलं. खोलीची अवस्था पाहून ते क्षणभर थांबले. जमिनीवर, भिंतींवर, सगळीकडे तीच विचित्र अक्षरं चिकटवलेली होती. मध्ये एक तरुण मुलगा एखाद्या वेड्यासारखा त्या अक्षरांमध्ये स्वतःला हरवून बसला होता. त्यांना रोहनचा राग नाही, तर कीव आली.

"माझं गाव मरतंय, साहेब," पाटील थेट मुद्यावर आले. "लोक एकमेकांचे जीव घ्यायला उठलेत. मला माहीत नाही तुम्ही जंगलातून कोणती बला आणलीये, पण मला एवढं कळतंय की यातून बाहेर काढायचा रस्ता पण तुम्हालाच माहीत असू शकतो." रोहन आश्चर्याने त्यांच्याकडे पाहत होता. "तुम्हाला काय मदत हवीये? जुनी माहिती? गावातल्या दंतकथा? काहीही सांगा... मी आणि माझं गाव तुमच्यासोबत आहे. कारण आमच्याकडे दुसरा मार्ग उरला नाही."

अविश्वासाच्या त्या गर्तेत, आशेचा एक किरण पाहून रोहनला धीर आला. त्याने पाटलांना आत बोलावलं आणि आपला लॅपटॉप उघडला. "पाटील, ही अक्षरं म्हणजे एक मंत्र आहे, एक गाणं. जे लोकांच्या मनावर ताबा मिळवतंय," त्याने समजावून सांगितलं. त्याने माऊस फिरवून त्या एका चिन्हावर आणला, जे पुन्हा-पुन्हा येत होतं. "आणि हे चिन्ह... हे त्या सगळ्याचं मूळ आहे."

पाटील स्क्रीनकडे वाकले आणि त्या 'तडा गेलेल्या डोळ्याच्या' चिन्हाकडे पाहिलं. ते पाहताच त्यांचा चेहरा भीतीने पांढराफटक पडला. "देवा...!" ते अस्पष्टपणे पुटपुटले. "काय झालं पाटील? तुम्ही ओळखता का हे चिन्ह?" रोहनने उत्तेजित होऊन विचारलं.

"हे चिन्ह... हे 'दृष्ट लागलेल्या देवाचं' चिन्ह हाय," पाटील थरथरत्या आवाजात म्हणाले. "आमच्या गावात एक जुनी दंतकथा आहे. शेकडो वर्षांपूर्वी, या रानात एक देव होता. त्याची दृष्टीच शापित झाली. तो ज्याच्याकडे प्रेमाने पाहायचा, त्याचं भलं व्हायचं, पण ज्याच्यावर त्याची नजर फिरायची, त्याचा समूळ नाश व्हायचा. गावाचं रक्षण करण्यासाठी, जुन्या लोकांनी त्याला एका गुहेत कायमचं बंद केलं, असं म्हातारे लोक सांगतात. त्या गुहेच्या तोंडावर असं चिन्ह कोरलं होतं, असं मी लहानपणी ऐकलं होतं."

रोहनच्या डोक्यात लख्ख प्रकाश पडला. एक अमूर्त, अनाकलनीय शाप आता एका दंतकथेशी जोडला गेला होता. त्या शापाला आता एक नाव होतं, एक इतिहास होता. "ती गुहा... कुठे आहे ती गुहा, पाटील?" रोहनने विचारलं.

"मला नक्की ठाऊक नाही, पण गावातले जुनेजाणते लोक... कदाचित त्यांना काहीतरी आठवत असेल," पाटील म्हणाले.

एका अनोळखी शास्त्रज्ञ आणि एका गावच्या सरपंचांमध्ये एक नाजूक नातं तयार झालं होतं. त्यांच्यासमोर एक नवीन ध्येय होतं - त्या 'दृष्ट लागलेल्या देवाची' गुहा शोधणे आणि त्या दंतकथेच्या मुळाशी पोहोचणे. ते आता फक्त काही अक्षरांशी लढत नव्हते, तर एका शापित देवाच्या प्राचीन क्रोधाचा सामना करणार होते.

अध्याय ७: राखणदारांची गुहा

रामदास पाटलांना गावातल्या सर्वात वयस्कर व्यक्तीची आठवण झाली - पार्वती-बाई, ज्यांना सगळे 'आजी' म्हणायचे. आजींचं वय नक्की किती होतं, हे कोणालाच माहीत नव्हतं. त्यांचं शरीर थकलेलं होतं, पण त्यांची स्मृती आणि नजर अजूनही तीक्ष्ण होती. त्या गावच्या वेशीबाहेर एका लहानशा झोपडीत एकट्याच राहायच्या. अंधारवाडीचा जुना इतिहास आणि विसरल्या गेलेल्या दंतकथा फक्त त्यांच्याच जिभेवर जिवंत होत्या.

पाटील आणि रोहन आजींच्या झोपडीत पोहोचले. आत गोवऱ्यांच्या धुराचा आणि वाळलेल्या औषधी वनस्पतींचा एक गूढ वास भरलेला होता. आजी एका फाटक्या पलंगावर बसल्या होत्या आणि शून्यात नजर लावून काहीतरी विचार करत होत्या. "आजी," पाटील आदराने म्हणाले, "आम्हाला तुमची मदत हवीये." "मला माहीत होतं, तुम्ही लोक येणार," आजींनी त्यांच्याकडे न पाहताच म्हटले. त्यांचा आवाज पानांच्या सळसळीसारखा शुष्क होता.

पाटलांनी त्यांना 'दृष्ट लागलेल्या देवा'बद्दल आणि त्याच्या गुहेबद्दल विचारलं. ते नाव ऐकताच आजींचा चेहरा भीतीने कठोर झाला. "का उकरून काढताय ते, जे कित्येक पिढ्यांनी गाडून ठेवलंय? त्याचं नाव पण घेऊ नका. विनाश होईल!" त्या रागाने म्हणाल्या. "पण आजी, विनाश तर सुरू झालाय. आमचं गाव मरतंय," रोहन म्हणाला.

रोहनच्या आवाजातील भीती आणि पाटलांच्या चेहऱ्यावरची हताशा पाहून आजी थोड्या शांत झाल्या. "त्याची गुहा कुठे आहे, हे मला नक्की ठाऊक नाही," त्या हळूच म्हणाल्या. "पण माझे आजोबा सांगायचे... त्या देवाला पाण्याचं भय होतं. तो पाण्याला स्पर्श करायचा नाही. म्हणून त्याची गुहा झऱ्याच्या उगमाजवळ, पण पाण्याच्या स्पर्शापासून दूर, 'डोळ्यासारख्या दिसणाऱ्या' डोंगरात आहे."

हा एक महत्त्वाचा सुगावा होता. पण आजी पुढे जे बोलल्या, त्याने दोघांच्याही काळजाचा ठोका चुकला. "पण एक लक्षात ठेवा," आजींनी इशारा दिला. "त्या गुहेत जाण्याआधी तुम्हाला त्या गुहेच्या 'राखणदारांना' सामोरं जावं लागेल. जे लोक पूर्वी तिथे गेले आणि त्या शापाने मारले गेले, त्यांचे आत्मे अजूनही तिथे भटकतात. ते कोणाला आत जाऊ देत नाहीत."

आजींचा तो इशारा आणि तो संकेत घेऊन रोहन आणि पाटील बाहेर पडले. 'डोळ्यासारखा दिसणारा डोंगर'. पाटलांना लगेच एक ठिकाण आठवलं. गावच्या नदीच्या उगमाजवळ एक डोंगर होता, ज्याला स्थानिक लोक 'डोळ्याचा डोंगर' म्हणायचे, कारण त्या डोंगराला मधोमध एक डोळ्याच्या आकाराचं मोठं भगदाड होतं.

त्यांनी वाटाड्या शंकरला सोबत घेतलं. शंकर प्रचंड घाबरलेला होता, पण पाटलांचा शब्द त्याला मोडता आला नाही. तिघेही 'डोळ्याच्या डोंगरा'च्या दिशेने निघाले. जसजसे ते जवळ जाऊ लागले, तसतसं जंगल अधिक शांत आणि थंड वाटू लागलं. वाऱ्याच्या झुळकीतून आता पानांचा नाही, तर कोणीतरी कुजबुजत असल्याचा आवाज येत होता.

डोंगराच्या पायथ्याशी पोहोचताच शंकर अचानक थांबला. त्याचे डोळे मोठे झाले आणि चेहरा भीतीने पांढरा पडला. तो एका विचित्र, घोगऱ्या आवाजात एकच शब्द ओरडला - "नेत्रम्!" - आणि जमिनीवर कोसळला. 'नेत्रम्' हा संस्कृत शब्द होता, ज्याचा अर्थ 'डोळा' होता. पण तो आवाज शंकरचा नव्हता.

शंकरला भानावर आणून ते पुढे निघाले, पण आता त्यांच्या मनात धास्ती भरली होती. आणि मग त्यांना तो डोंगर दिसला. समोर 'डोळ्याचा डोंगर' उभा होता आणि त्याच्या वरच्या बाजूला, त्या डोळ्याच्या आकाराच्या भगदाडात, त्यांना एक काळा मुखवटा दिसला - ती गुहा होती.

पण गुहेच्या तोंडाशी... तिथे धुक्यासारख्या अस्पष्ट, अर्धपारदर्शक अशा तीन-चार मानवी आकृत्या उभ्या होत्या. त्या स्थिर होत्या, पण त्यांच्या अस्तित्वाने आसमंतातील हवा जड झाली होती. आजींनी सांगितलेले 'राखणदार' त्यांच्या वाटेत उभे होते.

गुहेपर्यंत पोहोचण्याचा मार्ग सापडला होता, पण तो मार्ग आता या भटकत्या, शापित आत्म्यांनी रोखून धरला होता.

अध्याय ८: शापाचा उतारा

गुहेच्या तोंडाशी उभ्या असलेल्या त्या 'राखणदारां'कडे पाहून तिघांचेही रक्त गोठले होते. त्या अर्धपारदर्शक आकृत्या काहीच हालचाल करत नव्हत्या, पण त्यांचं अस्तित्वच इतकं भयाण होतं की पुढे एक पाऊल टाकण्याची कोणाची हिंमत होत नव्हती. आजूबाजूला येणारी कुजबुज आता अधिक स्पष्ट झाली होती. त्यात वेदना होत्या, पश्चात्ताप होता आणि एक इशारा होता - 'परत जा'.

"जय शिवशंकर! जय बजरंग बली!" रामदास पाटलांनी डोळे मिटून मिळेल त्या देवाची प्रार्थना सुरू केली, पण त्यांच्या प्रार्थनेचा त्या आत्म्यांवर काहीही परिणाम झाला नाही. शंकर तर भीतीने दगडासारखा झाला होता.

पण रोहन, त्या प्रचंड भीतीवर मात करून, एका शास्त्रज्ञासारखा विचार करत होता. त्याने त्या आकृत्यांकडे निरखून पाहिलं. त्या आक्रमक नव्हत्या. त्या दुःखी आणि अडकलेल्या वाटत होत्या. त्या शापाच्या पहिल्या बळी होत्या. त्याने विचार केला, 'जर शापाचा मंत्र लोकांना वेडं बनवू शकतो, तर त्याच मंत्रात त्यांना शांत करण्याची शक्ती नसेल का?'

ही एक धोकादायक आणि वेडी कल्पना होती. पण त्यांच्याकडे दुसरा पर्याय नव्हता.

त्याने आपला लॅपटॉप उघडला. त्याची बोटं थरथरत होती. त्याने शिलालेखाच्या फोटोंकडे पाहिलं. तो 'तडा गेलेल्या डोळ्याचा' आणि त्याच्यासोबत पुन्हा-पुन्हा येणाऱ्या चिन्हांचा अभ्यास करू लागला. त्याने पाहिलं, की त्या मुख्य मंत्रानंतर नेहमी दोन-तीन वेगळी चिन्हं येत होती. ती कमी वेळा वापरली गेली होती. कदाचित... कदाचित तो मुख्य शाप असेल आणि हा त्यावरचा उतारा?

"साहेब, हे काय करताय? वेड लागेल तुम्हाला!" रोहनला काहीतरी गुणगुणण्याची तयारी करताना पाहून पाटील ओरडले.

"पाटील, माझ्यावर विश्वास ठेवा. आगीला आगच कापू शकते," रोहन म्हणाला आणि त्याने डोळे मिटले. त्याने त्या दोन-तीन वेगळ्या चिन्हांवर लक्ष केंद्रित केलं आणि एक विचित्र, खोल सूर आपल्या घशातून काढायला सुरुवात केली. तो सूर बेसूर नव्हता, त्यात एक विचित्र शांतता होती.

तो सूर सुरू होताच, त्या राखणदारांच्या आकृत्या विचलित झाल्या. त्या अधिक गडद झाल्या आणि एक क्षण तर असं वाटलं की त्या तिघांवर झडप घालणार आहेत. शंकर किंचाळला.

पण मग... चमत्कार झाला. ती भयाण कुजबुज थांबली. आजूबाजूची थंडगार हवा थोडी उबदार झाली. त्या तडफडणाऱ्या आत्म्यांच्या आकृत्या हळूहळू शांत होऊ लागल्या. त्यांच्यातील तणाव कमी झाला. त्या नाहीशा झाल्या नाहीत, पण अधिक पारदर्शक झाल्या. आणि त्यांच्या मधोमध, गुहेच्या तोंडापर्यंत जाणारी एक छोटीशी वाट मोकळी झाली.

"चला! आताच!" रोहन किंचाळला. तो मंत्र बोलता बोलता त्याच्या नाकातून रक्ताची एक बारीक धार वाहू लागली होती. डोकं फुटायची वेळ आली होती. त्याला माहीत होतं, तो जास्त वेळ हे करू शकणार नाही.

पाटील आणि रोहनने दगडासारख्या झालेल्या शंकरला अक्षरशः फरफटत पुढे ओढलं. त्या धूसर आकृत्यांमधून पुढे जाताना, जणू काही बर्फाच्या थंडगार धुराच्या लोटातून जात आहोत, असं त्यांना वाटलं.

गुहेच्या तोंडाशी पोहोचताच रोहन जमिनीवर कोसळला आणि त्याच्या तोंडून निघणारा तो मंत्र थांबला. त्यांच्यामागे, त्या राखणदारांच्या आकृत्या पुन्हा पहिल्यासारख्या गडद झाल्या आणि त्यांनी वाट बंद करून टाकली.

ते गुहेच्या आत पोहोचले होते. पण आता बाहेर पडण्याचा मार्ग बंद झाला होता. समोर फक्त एक मिट्ट काळोखी, प्राचीन गुहा होती, जिच्या पोटात शेकडो वर्षांपासून एक 'दृष्ट लागलेला देव' आणि त्याचं भयानक सत्य दडलेलं होतं.

अध्याय ९: मेंदूवरचा आघात (सुधारित आवृत्ती)

गुहेच्या तोंडाशी कोसळलेला रोहन कसाबसा उभा राहिला. त्याच्यामागे राखणदारांनी मार्ग बंद केला होता आणि समोर होता एक अंतहीन, मिट्ट काळोख. पाटलांनी आपली जुनी विजेरी चालू केली. तिचा पिवळसर, कमकुवत प्रकाश त्या अंधारात जेमतेमच वाट दाखवत होता.

आतलं वातावरण विचित्र होतं. हवा कोंदट आणि जड होती, पण त्यात एक प्रकारची स्थिरता होती. एक कानठळ्या बसवणारी, प्राचीन शांतता होती. गुहेच्या भिंतींवर, वरपासून खालपर्यंत, तीच गूढ, कोनात्मक अक्षरं कोरलेली होती. रोहनला आता ती अक्षरं केवळ लिपी वाटत नव्हती, तर एखाद्या अत्यंत गुंतागुंतीच्या मशीनचे सर्किट डायग्राम (circuit diagrams) वाटत होते.

बराच वेळ चालल्यानंतर ते एका मोठ्या दालनात पोहोचले. तेथील रिकामं आसन पाहून ते क्षणभर गोंधळले, पण रोहनला एका भिंतीवर असलेल्या गुप्त दाराची जाणीव झाली. त्याने एका विशिष्ट चिन्हाला दाब देताच, 'घर्रर्रर्र...' असा आवाज करत ते दगडी दार बाजूला सरकलं आणि आतल्या खोलीतील दृश्य पाहून तिघेही जागीच थिजले.

ती खोली लहान होती. तिथे कोणतीही मूर्ती नव्हती. फक्त... खोलीच्या मध्यभागी, जमिनीपासून एक फूट वर, एक मानवी डोक्याच्या आकाराचा, काळाकभिन्न गोल तरंगत होता. त्यातून एक खोल, कंप पावणारं संगीत (humming) येत होतं. त्याच्या गर्भात, मध्यभागी, एक निळं, तेजस्वी प्रकाशबिंदू नियमितपणे धडधडत होता.

रोहनच्या डोक्यात लख्ख प्रकाश पडला. तो देव नव्हता, आत्मा नव्हता. ते एक यंत्र होतं. एक प्रचंड जुनं, अनाकलनीय तंत्रज्ञान. आणि तो शिलालेख ... ती त्याची 'पॉवर की' (Power Key) होती. तो वेगळा केल्यामुळे यंत्राचं संतुलन बिघडलं होतं.

तो पाटलांकडे वळून उत्तेजित पण भीतीयुक्त आवाजात म्हणाला, "पाटील... हा शाप नाहीये. ही एक प्रकारची ऊर्जा आहे... ध्वनी-लहरी (sound waves) आहेत. हे यंत्र... हा गोल... या लहरी निर्माण करतो."

तो धापा टाकत बोलत होता, "आणि तो मंत्र... तो मंत्र म्हणजे या यंत्राला चालू करण्याची आज्ञा (command) आहे. तो मंत्र म्हटल्यावर किंवा ऐकल्यावर, या गोलातून निघणाऱ्या लहरी वातावरणात पसरतात. त्या इतक्या सूक्ष्म आहेत की त्या थेट आपल्या मेंदूच्या एका विशिष्ट भागावर आघात करतात. जो भाग आपली भीती, राग आणि आदिम भावनांवर नियंत्रण ठेवतो. याचमुळे लोक हिंस्र आणि विचित्र वागत आहेत. हे तंत्रज्ञान आपल्या समजण्याच्या पलीकडचं आहे!"

त्या खोलीतल्या भिंतींवर कथेचा शेवटचा भाग कोरला होता. लोकांनी त्या गोलातून शक्ती मिळवण्यासाठी त्याचे भाग (शिलालेख) बनवले. पण एक शिलालेख वेगळा करताच, यंत्राचं संतुलन बिघडलं आणि त्यातून निघणाऱ्या लहरी विनाशकारी बनल्या.

आणि मग रोहनने शेवटचं चित्र पाहिलं. त्यात एक मानवी आकृती, हातात शिलालेख घेऊन, तो त्या गोलाला परत जोडताना दाखवली होती.

"या लहरी थांबवण्यासाठी," रोहन म्हणाला, "आपल्याला हे यंत्र बंद करावं लागेल. आणि ते बंद करण्याचा एकच मार्ग आहे... त्याची 'की', तो शिलालेख, परत याला जोडून याचं सर्किट (circuit) पूर्ण करणे."

आणि त्याच क्षणी त्यांच्यावर दुसरा आघात झाला. ते भयानक सत्य समजून ते एकमेकांकडे पाहू लागले. उपाय सापडला होता, पण तो उपाय मैल दूर, अंधारवाडीत, रोहनच्या खोलीत बंद होता. आणि ते स्वतः, या विनाशकारी यंत्राच्या स्त्रोताजवळ, बाहेर पडण्याचा कोणताही मार्ग नसताना, कैद झाले होते.

अध्याय १०: दुसरा मार्ग

"आपल्याला परत जावं लागेल," शंकरच्या आवाजातला धीर सुटला होता. "त्या आत्म्यांना पुन्हा शांत करून..."

"नाही!" रोहनने त्याला मधेच तोडलं. तो भिंतीचा आधार घेऊन उभा होता, प्रचंड थकलेला. "मी तो मंत्र पुन्हा नाही म्हणू शकत. ते करण्यासाठी जी मानसिक शक्ती लागते, ती माझ्यात आता उरलेली नाही. पुन्हा प्रयत्न केला, तर मी तिथेच मरेन आणि आपण सगळेच मारले जाऊ."

आता ते खऱ्या अर्थाने अडकले होते. मागे शापित आत्मे आणि पुढे हे विनाशकारी यंत्र. "शांत व्हा," पाटील म्हणाले. त्यांचा आवाज स्थिर होता. "प्रत्येक कुलपाला दुसरी किल्ली असते. जर आत यायचा मार्ग आहे, तर बाहेर जायचाही असणारच."

पाटलांच्या बोलण्याने रोहनला धीर आला. त्याने पुन्हा त्या शेवटच्या खोलीचं निरीक्षण करायला सुरुवात केली. त्याचं लक्ष पुन्हा त्या चित्रांकडे गेलं. शिलालेखाला गोलाशी जोडणे आणि त्याच्या बाजूला असलेलं पाण्याचं चिन्ह. 'त्या देवाला पाण्याचं भय होतं,' आजींचे शब्द त्याच्या कानात घुमले.

'पाणी...' रोहन विचार करू लागला. 'पाणी हे यंत्राला थंड करण्यासाठी असेल? की शापाला धुवून काढण्यासाठी? किंवा... किंवा ते एक सुरक्षा कवच असेल? जर यंत्राची शक्ती पाण्याजवळ काम करत नसेल, तर प्राचीन लोकांनी पाण्याजवळूनच एखादा गुप्त मार्ग काढला असेल... एक आपत्कालीन मार्ग!'

हा विचार डोक्यात येताच त्याने त्या गोलाच्या मागच्या भिंतीचं निरीक्षण करायला सुरुवात केली. तो भिंतीवरून हात फिरवू लागला. एका ठिकाणी त्याला भिंतीचा दगड बाकीच्या जागेपेक्षा अधिक थंड आणि ओलसर जाणवला. त्याने विजेरीचा प्रकाश तिथे टाकला. त्या जागेवरची अक्षरं वेगळी होती, अधिक साधी आणि संकेतात्मक. आणि तिथे ते चिन्ह होतं - पाण्याचं.

रोहनने त्या चिन्हाला दाब दिला. क्षणभर काहीच झालं नाही. पण मग एक घरघर आवाज सुरू झाला आणि त्यांच्या पायाखालची जमीन हादरली. गोलाच्या मागच्या बाजूला, जमिनीचा एक चौकोनी भाग बाजूला सरकून खाली गेला आणि एक अरुंद, अंधारी भुयारी वाट दिसू लागली. खालून थंड, ओलसर हवेचा झोत आणि शेवाळं व ताज्या पाण्याचा मंद वास वर येऊ लागला.

त्यांच्यासमोर एकच पर्याय होता. एका अज्ञात, धोकादायक भुयारात उतरणं. "दुसरा मार्ग नाही," पाटील म्हणाले आणि त्यांनी पुढे होऊन विजेरीचा प्रकाश त्या भुयारात टाकला.

एकाच्या मागोमाग एक, ते तिघेही त्या अरुंद, निसरड्या वाटेने खाली उतरू लागले. ते भुयार claustrophobic होतं. भिंती ओलसर आणि शेवाळलेल्या होत्या आणि उतार प्रचंड होता. काही अंतर खाली उतरल्यावर त्यांना दाराचा घरघर आवाज ऐकू आला आणि वर, त्यांच्यामागे, भुयाराचं तोंड आपोआप बंद झालं.

आता परतीचे सर्व मार्ग बंद झाले होते.

ते खाली उतरत राहिले. विजेरीचा प्रकाशही आता कमी-जास्त होऊ लागला होता. आणि त्या भयाण शांततेत त्यांना एक नवीन आवाज ऐकू येऊ लागला. तो यंत्राचा किंवा आत्म्यांच्या कुजबुजीचा नव्हता. तो एक लयबद्ध, ओला आणि खरवडल्यासारखा आवाज होता. जो खालून, अंधारातून येत होता.

खर्रर्र... सर्रर्र... खर्रर्र... सर्रर्र...

जणू काही एखादी जड, ओबडधोबड वस्तू कोणीतरी दगडांवरून फरफटत नेत होतं.

ते तिघेही जागीच थांबले. त्या अरुंद भुयारात त्यांचा श्वासही त्यांना मोठ्याने ऐकू येत होता. त्यांनी एका सापळ्यातून सुटका मिळवली होती, पण आता ते दुसऱ्या, अधिक भयानक सापळ्यात अडकले होते. कारण त्या भुयारात ते एकटे नव्हते. आणि खालून येणारा तो आवाज हळूहळू जवळ येत होता.

अध्याय ११: भुयारातील भय

खर्रर्र... सर्रर्र...

तो आवाज जवळ येत होता. अधिक स्पष्ट, अधिक भयानक. विजेरीचा प्रकाशही आता धोकादायकपणे लुकलुकत होता. त्या अरुंद भुयारात तिघेही श्वास रोखून, भिंतीला चिकटून उभे होते. "शांत! कोणीही आवाज करू नका," पाटील दबक्या आवाजात म्हणाले. त्यांनी थरथरत्या हातांनी विजेरी त्या आवाजाच्या दिशेने रोखली.

प्रकाशझोत जसा खाली पोहोचला, तसं त्यांच्या काळजाचं पाणी झालं. ती एक वस्तू नव्हती. ते जीव होते. किमान तीन-चार विचित्र जीव. त्यांची त्वचा पाण्याने आणि शेवाळ्याने भिजल्यामुळे फिकट पांढरी दिसत होती. त्यांना डोळे नव्हते, पण त्यांचे कान मात्र विचित्रपणे मोठे आणि तीक्ष्ण होते. त्यांची लांब, अशक्त पादत्राणे आणि हातांच्या बोटांना असलेली धारदार, दगडासारखी नखं, यामुळे ते त्या निसरड्या भिंतींवर सहज पकड घेत होते. त्याच नखांमुळे तो खरवडण्याचा आवाज येत होता.

शतकानुशतके त्या अंधारात आणि ओलसर वातावरणात राहिल्यामुळे, त्या यंत्राच्या प्रभावापासून दूर, पण त्याच्याच परिसंस्थेचा भाग बनलेले ते जीव होते.

"हे... हे काय आहे?" शंकरच्या तोंडून एक भीतीयुक्त हुंदका बाहेर पडला.

तो छोटासा आवाजही त्या जीवांना सावध करण्यासाठी पुरेसा होता. त्या डोळे नसलेल्या जीवांनी आपली मानं एकाच वेळी, नैसर्गिकरित्या आवाजाच्या दिशेने, म्हणजेच त्यांच्या दिशेने वळवली. आणि त्यांच्या तोंडाचा भाग उघडला, जिथे धारदार दातांची एक रांग होती.

"पळा! वर पळा!" रोहन ओरडला. आता विचार करायला वेळ नव्हता. ते तिघेही वेड्यासारखे वरच्या दिशेने, ज्या भुयारातून आले होते, त्याच दिशेने धावू लागले. त्यांच्या मागे त्या जीवांच्या खरवडण्याचा आवाज आता वेगाने येत होता. ते भुयार इतकं अरुंद होतं की त्यांना धावणंही कठीण जात होतं.

त्या जीवांचा वेग त्यांच्यापेक्षा जास्त होता. रोहनच्या डोक्यात वीज चमकली. 'आवाज! ते आवाजाने मार्ग शोधतात!' त्याने क्षणाचाही विचार न करता आपल्या शर्टचा एक तुकडा फाडला, खिशातून लायटर काढला आणि तो पेटवून खालच्या दिशेने फेकला. पेटलेला तो कपड्याचा गोळा खाली दगडांवर आदळताच 'चस्स' असा आवाज झाला आणि क्षणभर प्रकाश पसरला.

त्या आवाजाने आणि प्रकाशाने ते जीव गोंधळले. त्यांचा वेग क्षणभरासाठी मंदावला. आणि तीच संधी रोहन, पाटील आणि शंकरसाठी पुरेशी होती.

वर धावताना त्यांना उजव्या बाजूला एक लहानशी फट दिसली. ती इतकी लहान होती की ते येताना त्यांच्या लक्षातही आली नव्हती. "आत शिरा!" पाटील ओरडले. एकाच्या मागोमाग एक ते त्या फटीत घुसले. ते आत शिरताच, ते जीव त्यांच्या जागेवरून वेगाने पुढे निघून गेले. त्यांनी मोकळ्या झालेल्या दगडांनी त्या फटीचं तोंड शक्य तितकं बंद केलं. बाहेर त्या जीवांचा विचित्र आवाज आणि नखांनी भिंती खरवडण्याचा कर्कश आवाज येत होता.

ते एका लहान, पण तुलनेने कोरड्या गुहेत पोहोचले होते. ते सुरक्षित होते, पण फक्त काही क्षणांसाठी. "आता काय?" शंकर हताशपणे म्हणाला.

"थांबा," रोहन म्हणाला. "हवा... इथे हवा येतेय." त्याने समोरच्या भिंतीकडे इशारा केला. भिंतीला वरच्या बाजूला एक लहान भेग होती आणि त्यातून रात्रीची थंड हवा आणि ताऱ्यांचा मंद प्रकाश आत येत होता. तो बाहेर पडण्याचा मार्ग होता.

रोहनने त्या भेगेतून डोकावून बाहेर पाहिलं. बाहेर मोकळं आकाश होतं. जंगल दिसत होतं. ते गुहेच्या बाहेर आले होते. पण त्याचा आनंद क्षणभरच टिकला. त्याने खाली पाहिलं. ते जमिनीवर नव्हते. ते 'डोळ्याच्या डोंगरा'च्या कड्यावर, एका अत्यंत अरुंद आणि धोकादायक पट्टीवर उभे होते. त्यांच्या पायाखाली शेकडो फूट खोल दरी होती. रात्रीच्या अंधारात खाली उतरण्याचा कोणताही मार्ग दिसत नव्हता.

त्यांनी गुहेतील एका भयानक संकटातून सुटका मिळवली होती, पण आता ते रात्रीच्या अंधारात, एका उंच कड्यावर, मृत्यूच्या तोंडी अडकले होते.

अध्याय १२: रक्ताळलेला प्रकाश

भाग १: कड्यावरची रात्र

'डोळ्याच्या डोंगरा'च्या त्या अरुंद कड्यावर ते तिघेही मृत्यूच्या छायेत उभे होते. थंडगार वारा त्यांचे कपडे आणि त्वचेला भेदून थेट हाडांपर्यंत पोहोचत होता. पायाखाली शेकडो फूट खोल दरी आणि वरती ताऱ्यांनी भरलेलं पण तितकंच भयाण वाटणारं आकाश.

"आपल्याला खाली उतरायला हवं," शंकरचा आवाज भीतीने थरथरत होता. "इथे थांबलो, तर थंडीनेच मरून जाऊ." "शांत हो, पोरा," पाटील करड्या आवाजात म्हणाले. "या अंधारात खाली उतरायचा प्रयत्न करणं म्हणजे स्वतःला मृत्यूच्या हातात देणं आहे. सकाळ होण्याची वाट पाहण्याशिवाय आपल्याकडे पर्याय नाही." रोहनने पाटलांच्या बोलण्याला दुजोरा दिला. तो एक शास्त्रज्ञ होता आणि त्याला धोक्याची शक्यता मोजता येत होती.

ते तिघेही एकमेकांना चिकटून, थंडीपासून बचाव करण्याचा प्रयत्न करत बसले. त्यांची नजर दूर, अंधारवाडीच्या दिशेने लागली होती. त्यांना गाव दिसत नव्हतं, पण त्या दिशेने, क्षितिजावर, एक विचित्र, मंद, रक्ताळलेला प्रकाश धडधडताना दिसत होता. तो आगीचा नारंगी प्रकाश नव्हता. तो एक अनैसर्गिक, अशुभ लाल प्रकाश होता, जो लयबद्ध रीतीने कमी-जास्त होत होता.

"हे... हे काय आहे?" रोहन पुटपुटला. त्या प्रकाशाकडे पाहून त्यांच्या मनात एक अनामिक भीती दाटून आली. त्यांना कळत होतं, की त्यांच्या अनुपस्थितीत गावात काहीतरी भयंकर घडत होतं.

---

भाग २: अंधारवाडीतील उन्माद

त्याच वेळी अंधारवाडीत, पार्वती-आजी आपल्या झोपडीच्या दारातून बाहेरचं दृश्य पाहत होत्या आणि त्यांचं काळीज पिळवटून निघत होतं. गावातील भयाण शांतता आता एका सततच्या, खोल, बेसूर गुणगुण्याच्या आवाजाने भरून गेली होती. बहुतेक गावकरी एखाद्या मंत्रमुग्ध अवस्थेत घराबाहेर पडले होते आणि गावाच्या चौकात एकत्र जमत होते.

त्यांच्या डोळ्यात कोणतीही भावना नव्हती. ते यंत्रमानवासारखे काम करत होते. ते फक्त चिन्हं काढत नव्हते. ते काहीतरी 'बांधत' होते. चिखल, दगड, काटक्या आणि लाकूड वापरून ते एका मानवी आकाराच्या, विचित्र मूर्तीला आकार देत होते. ती मूर्ती होती त्या 'तडा गेलेल्या डोळ्याची'. आणि त्या मूर्तीच्या मातीच्या पोटात, ते लोक घरातून आणलेल्या वस्तू टाकत होते - जुन्या बॅटरी, तुटक्या तारा, स्टीलची भांडी, लोखंडाचे तुकडे.

जसजशी ती मूर्ती आकार घेत होती, तसतशी तिच्यातून तोच मंद, लाल प्रकाश बाहेर पडू लागला होता, जो रोहन आणि पाटलांना डोंगरावरून दिसत होता. ते गावकरी, त्या यंत्राच्या मानसिक लहरींनी नियंत्रित होऊन, त्या लहरींना अधिक शक्तिशाली करण्यासाठी एक 'रिसीव्हर' (receiver), एक 'अँप्लिफायर' (amplifier) तयार करत होते. शाप आता फक्त लोकांच्या मनावर ताबा मिळवत नव्हता, तर तो त्यांच्याकडूनच स्वतःला अधिक सामर्थ्यवान करून घेत होता.

---

भाग ३: पहाटेची धडपड

कड्यावर, पहाटेचा पहिला प्रकाश दिसू लागताच, अंधारवाडीच्या दिशेने येणारा तो लाल प्रकाश नाहीसा झाला. रोहन, पाटील आणि शंकर यांनी सुटकेचा निःश्वास टाकला. सकाळच्या प्रकाशाने त्यांना कड्यावरून खाली उतरण्याचा धोकादायक मार्ग स्पष्ट दिसू लागला. तो मार्ग अवघड होता, पण अशक्य नव्हता.

रात्री पाहिलेल्या त्या लाल प्रकाशाची आठवण त्यांच्या मनात एक नवीन भीती आणि प्रचंड घाई निर्माण करत होती. रोहनला कळून चुकलं होतं की त्याचा अर्थ काय असू शकतो. शाप आता विकसित होत होता, त्याची शक्ती वाढत होती. त्यांच्याकडे वेळ नावापुरता उरला होता.

"चला," पाटील उठून उभे राहिले. त्यांच्या आवाजात आता थकव्यापेक्षा अधिक निश्चय होता.

त्यांनी त्या धोकादायक कड्यावरून खाली उतरण्यासाठी पहिलं पाऊल उचललं. त्यांच्या प्रत्येक पावलावर आणि प्रत्येक श्वासावर फक्त त्यांचं आयुष्यच नाही, तर अंधारवाडीच्या अख्ख्या गावाचं भविष्य अवलंबून होतं.

अध्याय १३: एकच संधी

कड्यावरून खाली उतरण्याचा मार्ग त्यांच्या धैर्याची आणि शक्तीची परीक्षा पाहणारा होता. निसरडे दगड, खाली दिसणारी खोल दरी आणि थकलेलं शरीर यामुळे प्रत्येक पाऊल जपून टाकावं लागत होतं. एकदा तर शंकरचा पाय घसरला, पण पाटलांनी आणि रोहनने वेळीच त्याला पकडल्यामुळे तो वाचला. या जीवघेण्या अनुभवाने त्यांना एकमेकांच्या अधिक जवळ आणलं.

जंगलातून गावाकडे परततानाचा प्रवास भयाण शांततेचा होता. जणू काही जंगलातील सर्व प्राण्यांनी आणि पक्षांनी त्या वाढत्या शापाच्या भीतीने गाव सोडून पळ काढला होता.

गावाजवळ पोहोचताच त्यांना पहिली गोष्ट जाणवली ती म्हणजे तो आवाज. ती गुणगुण आता पार्श्वभूमीला नव्हती. तो एक खोल, तीव्र 'ड्रोन' होता, जो हवेत, जमिनीत आणि त्यांच्या हाडांमध्ये कंप पावत होता. तो आवाज आता कितीतरी पटीने शक्तिशाली आणि संघटित झाला होता. त्यांनी पाहिलं, एक गावकरी आपल्या घराबाहेर दगडासारखा उभा होता, त्याचे डोळे लालसर झाले होते आणि तो त्या आवाजाच्या तालावर शरीर डोलावत होता.

ते घरांच्या आडोशाने, लपत-छपत गावाच्या चौकाकडे पोहोचले आणि तिथलं दृश्य पाहून त्यांच्या पायाखालची जमीनच सरकली.

गावाच्या मधोमध, ती विचित्र, मानवी आकाराची 'तडा गेलेल्या डोळ्याची' मूर्ती उभी होती. दिवसाच्या प्रकाशात ती अधिकच भयानक दिसत होती. तिच्या चिखलाच्या शरीरात रुतवलेल्या धातूच्या वस्तू विचित्रपणे चमकत होत्या आणि तिच्या गर्भातून, तो लाल प्रकाश, एखाद्या दुष्ट हृदयाप्रमाणे, अजूनही धडधडत होता. गावातील बहुतेक लोक त्या मूर्तीभोवती फेर धरून, मंत्रमुग्ध अवस्थेत, एकाच तालात आणि सुरात गुणगुणत होते.

"हे... हे काय आहे?" पाटील कुजबुजले.

"अँप्लिफायर... हा एक अँप्लिफायर (amplifier) आहे," रोहनच्या तोंडून शब्द बाहेर पडले. "त्यांनी... त्या यंत्राच्या लहरींना अधिक शक्तिशाली करण्यासाठी एक रिले टॉवर (relay tower) उभारलाय. म्हणून शापाचा प्रभाव इतक्या वेगाने आणि तीव्रतेने वाढलाय."

त्यांना कळून चुकलं की परिस्थिती त्यांच्या अपेक्षेपेक्षा कितीतरी पटीने गंभीर झाली होती. ते पाटलांच्या घरात शिरले. घर रिकामं होतं. त्यांनी दार आतून बंद केलं.

"आता आपल्याकडे एकच संधी आहे," रोहन धापा टाकत म्हणाला. "आणि त्यासाठी आपल्याला एकाच वेळी दोन ठिकाणी हल्ला करावा लागेल." त्याने आपला अंतिम, आत्मघातकी बेत सगळ्यांसमोर मांडला.

"पाटील, तुम्हाला आणि शंकरला मिळून ती मूर्ती नष्ट करावी लागेल," तो म्हणाला. "ती नष्ट झाली, तर या लहरींचा प्रभाव काही काळासाठी विस्कळीत होईल. गावात गोंधळ माजेल आणि मला माझी संधी मिळेल." "आणि तू काय करणार?" शंकरने भीतीने विचारलं.

"त्याच गोंधळाचा फायदा घेऊन, मी माझ्या खोलीतून तो शिलालेख घेणार आणि परत त्या गुहेकडे धाव घेणार," रोहनच्या डोळ्यात एक विचित्र निश्चय होता. "मला ते सर्किट पूर्ण करावंच लागेल. त्या यंत्राला कायमचं बंद करावंच लागेल."

हा एक आत्मघातकी डाव होता. यात रोहनचा जीव जाण्याचा धोका सर्वाधिक होता. पाटील क्षणभर रोहनकडे पाहत राहिले. एका अनोळखी शहरातून आलेल्या या मुलामध्ये त्यांना आता गावाचं भविष्य दिसत होतं.

"ठीक आहे," पाटील म्हणाले. त्यांचा आवाज ठाम होता. "आम्ही ती मूर्ती पाडू. तू तुझं काम कर."

त्यांनी एकमेकांकडे पाहिलं. एक भयाण शांतता खोलीत पसरली. शापाविरुद्धची अंतिम लढाई सुरू होणार होती. पाटील आणि शंकर शापाच्या दिसणाऱ्या रूपावर हल्ला करणार होते, तर रोहन त्याच्या उगमावर. दोघांपैकी एकही अयशस्वी झाला, तर सगळं काही संपणार होतं.

"एक संधी," पाटील म्हणाले. "फक्त एक."

अध्याय १४: शांत झालेला देव

भाग १: दोन आघाड्यांवरची लढाई

पाटलांनी घराच्या मागच्या बाजूला असलेल्या गवताच्या गंजीला आग लावली. धुराचे लोट आकाशात जाताच, मूर्तीभोवती जमलेल्या काही गावकर्यांचे लक्ष विचलित झाले आणि ते त्या दिशेने धावले. हीच ती संधी होती. "जय भवानी!" अशी गर्जना करत पाटील आणि शंकर, हातात जाडजूड दांडकी घेऊन, चौकाच्या दिशेने धावले.

त्याच क्षणी, रोहनने घराच्या दारातून बाहेर उडी घेतली. गावातील गोंधळाचा फायदा घेत तो आपल्या खोलीकडे धावला, कापडात गुंडाळलेला तो जड शीलालेख उचलला आणि जंगलाच्या दिशेने, 'डोळ्याच्या डोंगरा'कडे त्याने धूम ठोकली.

इकडे गावात, पाटील आणि शंकर मूर्तीजवळ पोहोचले, पण बाकीच्या गावकर्यांनी त्यांना घेरलं. त्यांचे डोळे लाल रंगाने चमकत होते आणि ते कोणत्याही वेदनेशिवाय, फक्त एकाच उद्देशाने त्यांच्यावर चालून येत होते - आपल्या 'देवाची' रक्षा करणे. पाटील आणि शंकर त्यांना फक्त बाजूला ढकलत होते, कोणालाही इजा न करता. पण ती गर्दी अभेद्य होती.

---

भाग २: शेवटचा प्रयत्न

रोहन धावत होता. त्याच्या कानात गावातील आरडाओरड, किंचाळ्या आणि पाटलांची गर्जना ऐकू येत होती. प्रत्येक क्षण महत्त्वाचा होता, हे त्याला माहीत होतं. त्याच्या खांद्यावर त्या दगडाचं वजन नव्हतं, तर संपूर्ण गावाच्या भवितव्याचं ओझं होतं.

इकडे गावात, शंकर एका गावकर्याचा धक्का लागून खाली पडला आणि त्याच्या हाताला दुखापत झाली. पाटील एकटे पडले. त्यांनी आपली सगळी शक्ती एकवटली आणि एखाद्या बैलाप्रमाणे त्या गर्दीला धडक देत, ते कसेबसे त्या मूर्तीपर्यंत पोहोचले.

त्यांनी कसलाही विचार न करता, हातातलं दांडकं पूर्ण ताकदीनिशी त्या मूर्तीच्या डोक्यावर घातलं. 'क्रॅक!' मूर्तीला तडा गेला आणि तिच्यातून निघणारा लाल प्रकाश वेड्यासारखा लुकलुकू लागला. पाटलांनी सोबत आणलेली रॉकेलची किटली मूर्तीवर ओतली. "शंकर, आग लाव!" पाटील ओरडले. शंकरने जखमी हाताने खिशातून माचिस काढली आणि एक पेटलेली काडी मूर्तीवर फेकली.

क्षणात ती चिखल आणि लाकडाची मूर्ती आगीच्या भक्ष्यस्थानी पडली. आणि ज्या क्षणी ती जळू लागली, त्या क्षणी एक भयानक मानसिक किंकाळी संपूर्ण गावात घुमली. तो सततचा 'हमिंग'चा आवाज बंद पडला आणि मूर्तीभोवती असलेले सगळे गावकरी, डोकी धरून, तीव्र वेदनेने जमिनीवर कोसळले.

---

भाग ३: पूर्तता

गावात गोंधळ सुरू होताच, रोहन गुहेच्या तोंडाशी पोहोचला होता. त्याने आत प्रवेश केला. आत आता पूर्ण शांतता होती. ते भुयारातील जीव नाहीसे झाले होते. तो धावतच त्या शेवटच्या खोलीत पोहोचला.

तो काळा गोल अजूनही तरंगत होता, पण त्याचा निळा प्रकाश आता अस्थिरपणे धडधडत होता, जणू काही तो वेदनेने तडफडत होता.

रोहनने थरथरत्या हातांनी शिलालेखावरचं कापड काढलं. तो जसजसा त्या गोलाच्या जवळ जाऊ लागला, तसतसं एक अदृश्य शक्ती त्याला मागे ढकलू लागली. पण तो पूर्ण ताकदीनिशी पुढे जात राहिला. त्याला 'पाण्याचं' चिन्ह आठवलं. त्याने आपल्या पाठीवरच्या पिशवीतून पाण्याची बाटली काढली, ज्यात थोडेसेच पाणी शिल्लक होते. त्याने ते सगळं पाणी त्या गोलावर फेकलं.

'छस्स्स्' असा आवाज आला, जसा गरम तव्यावर पाणी पडावं. आणि क्षणभरासाठी ती अदृश्य शक्ती नाहीशी झाली. हीच ती संधी होती. रोहनने तो शीलालेख पुढे ढकलला. एका क्षणासाठी सगळं काही शांत झालं... आणि मग, 'क्लिक' असा एक सुमधुर आवाज आला. तो शीलालेख त्या गोलावर अगदी अचूकपणे बसला, जणू काही तो त्याचाच एक हरवलेला भाग होता.

आणि मग तो चमत्कार झाला. गोलाच्या गर्भातील तो निळा प्रकाश प्रचंड तेजानं तळपला आणि मग एका शांत, स्थिर, सौम्य प्रकाशात बदलला. तो खोल 'हमिंग'चा आवाज पूर्णपणे शांत झाला. आणि त्या गोलातून, एक शुद्ध, शांत ऊर्जेची लहर बाहेर पडली.

ती लहर रोहनच्या शरीरातून गेली आणि त्याचा सगळा थकवा, सगळी भीती नाहीशी झाली. ती लहर गुहेच्या बाहेर पडली, जंगलात पसरली आणि संपूर्ण अंधारवाडीवर पसरली. गावात, जे लोक वेदनेने तळमळत होते, ते अचानक शांत झाले. त्यांच्या चेहऱ्यावरचे वेदनेचे भाव नाहीसे झाले आणि ते एका गाढ, शांत झोपेत गेले. शाप संपला होता.

---

उपसंहार

काही दिवसांनंतर...

अंधारवाडी हळूहळू पूर्वपदावर येत होती. लोकांना जे घडलं, ते एखाद्या भयानक स्वप्नासारखं, तुकड्या-तुकड्यांमध्ये आठवत होतं. पाटील आणि शंकर यांनी मिळून एका अशक्त पण जिवंत रोहनला गुहेतून बाहेर आणलं होतं. तो आता गावचा पाहुणा नाही, तर देवदूत बनला होता.

एके दिवशी सकाळी, रोहनने आपले सर्व नोट्स, आपल्या लॅपटॉपमधील सर्व डेटा आणि शिलालेखाचे सर्व फोटो कायमचे डिलीट (delete) केले. त्याने सरकारला अहवाल दिला की त्याला काही जुनी मातीची भांडी वगळता काहीही सापडले नाही.

अंधारवाडीचं रहस्य आणि त्या गुहेत शांतपणे धडधडणारं ते यंत्र, आता कायमचं जगापासून गुप्त राहणार होतं. गावाच्या वेशीवरून परत जाताना, रोहनने शेवटचं एकदा मागे वळून पाहिलं. तो आता पूर्वीचा महत्त्वाकांक्षी शास्त्रज्ञ राहिला नव्हता. तो एक असा माणूस बनला होता, ज्याने एका अकल्पनीय रहस्याचा सामना केला होता आणि जगाला एका भयानक संकटातून वाचवलं होतं - आणि हे सत्य जगाला कधीच कळणार नव्हतं.

--- समाप्त ---